W Wielkiej Brytanii istnieją trzy rodzaje urlopów, z których możecie skorzystać z tytułu opieki nad dzieckiem: urlop macierzyński, urlop ojcowski oraz urlop rodzicielski. Masz też prawo do bezpłatnego urlopu okolicznościowego w związku z nagłym przypadkiem dotyczącym osoby, która jest od Ciebie w jakiś sposób zależna, np. dziecka.
Urlop macierzyński (Maternity Leave)
Długość urlopu macierzyńskiego w Wielkiej Brytanii to 52 dni. Liczbę dni dzieli się jednak na:
- 26 tygodni standardowego urlopu macierzyńskiego (Ordinary Maternity Leave)
- 26 tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego (Additional Maternity Leave).
Urlop macierzyński możesz uruchomić najwcześniej 11 tygodni przed rozpoczęciem tygodnia, na który planowany jest poród. Jeśli z powodu ciąży jesteś na zwolnieniu lekarskim na cztery tygodnie przed przewidywanym terminem rozwiązania, pracodawca może doprowadzić do rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego.
Komu przysługuje ustawowy urlop macierzyński?
Ustawowy urlop macierzyński przysługuje osobom pracującym legalnie na podstawie umowy (pracownikom kontraktowym – employee). Umowa ta nie musi być pisemna – powstaje ona w momencie ustalenia pomiędzy pracownikiem i pracodawcą warunków zatrudnienia. Jeśli masz wątpliwości, upewnij się czy jesteś pracownikiem kontraktowym (employee), czy pracownikiem (worker).
Nie ma znaczenia długość zatrudnienia u obecnego pracodawcy ani liczba godzin pracy. Musisz jednak powiadomić pracodawcę o ciąży w odpowiednim terminie, o czym piszemy w dalszej części tego artykułu. Do urlopu macierzyńskiego nie kwalifikują się osoby, które wychowują dzieci jako rodzina zastępcza. Uprawnienia do urlopów i zasiłków macierzyńskich zależą od rodzaju relacji między Tobą i Twoim pracodawcą.
Jeśli masz wątpliwości, jakie wsparcie Ci przysługuje, skorzystaj z Osobistego Interaktywnego Przewodnika po Prawie Pracy (Tailored Interactive Guidance on Employment Rights, TIGER).
To narzędzie pomoże Ci ustalić nie tylko, czy kwalifikujesz się na urlop macierzyński oraz zasiłki, ale także ułożyć interaktywny kalendarz do zaplanowania urlopu macierzyńskiego, pomaga w napisaniu listu do pracodawcy z informacją o planowanym urlopie oraz dostarcza wielu innych informacji na temat Twoich uprawnień jako świeżo upieczonej mamy.
Obowiązkowy urlop macierzyński
2 tygodnie bezpośrednio po porodzie (4 tygodnie dla kobiet pracujących w fabryce) to obowiązkowy urlop macierzyński (Compulsory Maternity Leave). Musisz z niego skorzystać, nawet jeśli zdecydowałaś się nie brać ustawowego urlopu macierzyńskiego. Obowiązkowy urlop macierzyński zalicza się do 26 tygodni standardowego urlopu macierzyńskiego.
Więcej informacji na temat urlopu macierzyńskiego znajdziesz w rodziale Praca - Urlop macierzyński.
Urlop ojcowski (Paternity Leave)
Przyszli ojcowie oraz osoby współodpowiedzialne za wychowanie mającego przyjść na świat dziecka mają prawo do płatnego urlopu ojcowskiego (Paternity Leave), pod warunkiem, że spełniają określone kryteria.
Komu przysługuje urlop ojcowski?
Urlop ojcowski przysługuje osobom pracującym legalnie na podstawie umowy (pracownikom kontraktowym – employee). Umowa ta nie musi być pisemna – powstaje ona w momencie ustalenia pomiędzy pracownikiem i pracodawcą warunków zatrudnienia. Sprawdź czy jesteś pracownikiem kontraktowym (employee), czy pracownikiem (worker).
Możesz udać się na bezpłatny urlop ojcowski jeśli spełniasz następujące warunki:
- jesteś pracownikiem kontraktowym (employee);
- jesteś ojcem biologicznym dziecka bądź mężem czy też partnerem matki dziecka (włączając związki homoseksualne); lub jeśli jesteś ojcem adopcyjnym dziecka czy też partnerem matki adopcyjnej;
- jesteś zatrudniony u tego samego pracodawcy nieprzerwanie przez okres co
najmniej 26 tygodni w chwili rozpoczęcia 15 tygodnia poprzedzającego planowany poród dziecka; - chcesz wykorzystać urlop, by sprawować opiekę nad dzieckiem lub wspierać w tym matkę.
Szczegółowe informacje na ten temat znajdziesz w rodziale Praca - Urlop ojcowski.
Dodatkowy urlop ojcowski
Obok 1-2 tygodniowego urlopu ojcowskiego, świeżo upieczeni ojcowie, których partnerki wracają do pracy, mogą mieć prawo do 26 tygodni dodatkowego urlopu ojcowskiego (Additional Paternity Leave) oraz zasiłku ojcowskiego na ten czas. Dotyczy to osób, których dziecko narodziło się 3 kwietnia 2011 r. lub po tym terminie. Czytaj więcej na ten temat w artykule Dodatkowy urlop ojcowski.
Urlop rodzicielski (Parental Leave)
Pracujący rodzice mają prawo do czasu wolnego od pracy, aby spędzić go z dziećmi, godząc obowiązki służbowe i rodzinne. Urlop rodzicielski jest zazwyczaj niepłatny. Różni się od urlopu macierzyńskiego i ojcowskiego, które są związane z narodzinami dziecka.
Urlop rodzicielski przysługuje Ci jeśli spełniasz poniższe warunki:
- jesteś pracownikiem kontraktowym – employee (większość pracowników zatrudnionych za pośrednictwem agencji lub zatrudnionych w charakterze dorywczym nie ma prawa do urlopu rodzicielskiego);
- pracujesz dla tego samego pracodawcy od co najmniej roku;
- jesteś wymieniony jako rodzic na świadectwie urodzenia dziecka/ w dokumentach adopcyjnych dziecka lub sprawujesz prawną odpowiedzialność rodzicielską nad dzieckiem poniżej 5 roku życia (lub 18 w przypadku dziecka niepełnosprawnego).
Prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje obojgu rodzicom. Jeśli jesteście w separacji lub Twój były partner opiekuje się dziećmi, masz prawo do urlopu rodzicielskiego jeżeli przyjmiesz prawną odpowiedzialność rodzicielską nad dziećmi.
Prawa do urlopu rodzicielskiego nie mają rodzice zastępczy.
Więcej na temat urlopu rodzicielskiego znajdziesz w rodziale Praca - Urlop rodzicielski.
Urlop okolicznościowy
Jeśli jesteś pracownikiem kontraktowym (employee), niezależnie od tego jak długo jesteś zatrudniony, masz prawo do bezpłatnego urlopu w związku z nagłym przypadkiem dotyczącym osoby, która jest od Ciebie w jakiś sposób zależna. Może to być na przykład dziecko.
Urlop okolicznościowy musi być związany z sytuacją nagłą. Nie przysługuje on np. w celu długoterminowej opieki nad dzieckiem czy chorym krewnym.
Czas trwania urlopu okolicznościowego nie jest sprecyzowany. Wolno Ci wziąć urlop na czas "uzasadniony" – w zależności okoliczności i tego ile potrzebowałeś czasu, aby uporać się z zaistniałą sytuacją. W większości przypadków jest to 1 lub 2 dni.
Więcej na ten temat pryeczytaj w rodziale Praca - Urlop okolicznościowy.
Elastyczny czas pracy
Pogodzenie opieki nad dzieckiem z obowiązkami zawodowymi bywa trudne. Dlatego brytyjskie prawo daje pracownikom możliwość ubiegania się o ruchomy czas pracy (flexible working), dopasowany do ich indywidualnych potrzeb.
Od kwietnia 2009 r. bardziej elastyczne godziny pracy przysługują m.in. rodzicom dzieci w wieku do lat 16-tu lub niepełnosprawnych dzieci do lat 18 (wcześniej takie prawo mieli tylko rodzice dzieci do lat 6 lub niepełnosprawnych dzieci do lat 18). Sprawdź jakie są formy elastycznego zatrudnienia i jakie warunki musisz spełniać by się o nie ubiegać w artykule Elastyczny czas pracy.