Pracujący rodzice mają prawo do czasu wolnego od pracy aby spędzić więcej czasu z dziećmi, godząc obowiązki służbowe i rodzinne. Urlop rodzicielski (parental leave) jest zazwyczaj niepłatny. Różni się od urlopu urlopu macierzyński i ojcowskiego, które są związane z narodzinami dziecka.
Komu przysługuje urlop rodzicielski?
Urlop rodzicielski przysługuje Ci jeśli spełniasz poniższe warunki:
- jesteś pracownikiem kontraktowym – employee (patrz Pracownik (worker) a pracownik kontraktowy (employee)); większość pracowników zatrudnionych za pośrednictwem agencji lub zatrudnionych w charakterze dorywczym nie ma prawa do urlopu rodzicielskiego;
- pracujesz dla tego samego pracodawcy od co najmniej roku;
- jesteś wymieniony jako rodzic na świadectwie urodzenia dziecka/ w dokumentach adopcyjnych dziecka lub sprawujesz prawną odpowiedzialność rodzicielską nad dzieckiem poniżej 5 roku życia (lub 18 w przypadku dziecka niepełnosprawnego).
Prawo do urlopu rodzicielskiego przysługuje obojgu rodzicom. Jeśli jesteście w separacji lub Twój były partner opiekuje się dziećmi, masz prawo do urlopu rodzicielskiego jeżeli przyjmiesz prawną odpowiedzialność rodzicielską nad dziećmi.
Prawa do urlopu rodzicielskiego nie mają rodzice zastępczy.
Długość urlopu rodzicielskiego
Jeśli spełniasz powyższe warunki, przysługuje Ci:
- 13 tygodni urlopu rodzicielskiego (w sumie, nie rocznie) na każde dziecko, aż do ich 5 urodzin lub przed upływem 5 lat od rozpoczęcia adopcji;
- 18 tygodni urlopu rodzicielskiego (łącznie, nie rocznie) na każde niepełnosprawne dziecko otrzymujące zasiłek dla osób niepełnosprawnych (Disability Living Allowance) do jego 18 urodzin.
Plan urlopowy
Pracodawcy i pracownicy mogą uzgodnić własne procedury i warunki korzystania z urlopu rodzicielskiego. Zasady te powinny zostać uwzględnione w umowie o pracę. Twój szef może zaoferować rozwiązania inne, niż przedstawione poniżej zagwarantowane prawem, ale nie może oferować warunków mniej korzystnych.
- Urlop rodzicielski jest liczony w pełnych tygodniach – w oparciu o Twój tygodniowy czas pracy. Jeśli więc pracujesz tylko w poniedziałki i wtorki, tygodniem będą w tej sytuacji 2 dni. Jeżeli pracujesz od poniedziałku do piątku, jako tydzień uznaje się 5 dni.
- Pojedyncze dni wolne od pracy przysługują rodzicom dzieci niepełnosprawnych, pozostali rodzice chcąc wziąć wolne w różnych sytuacjach (np. żeby pójść z dzieckiem do dentysty), powinni to uzgodnić z pracodawcą.
- Nie możesz wziąć więcej niż cztery tygodnie urlopu na to samo dziecko w ciągu roku.
Ubieganie się o urlop rodzicielski
O zamiarze wykorzystania urlopu rodzicielskiego poinformuj pracodawcę z 21-dniowym wyprzedzeniem, najlepiej w formie pisemnej.
Przykładowa treść takiego zawiadomienia: "Dear Mrs Smith, I am writing to inform you that I will be taking 2 weeks parental leave. My leave will begin on Monday the 4th of June 2009 and will end on Sunday the 10th of June 2009. Yours sincerely, Jan Kowalski".
Szef może domagać się od Ciebie dowodu, że przysługuje Ci urlop rodzicielski. Może to być na przykład świadectwo urodzenia dziecka, dokumenty adopcyjne lub zaświadczenie o niepełnosprawności dziecka.
Przeniesienie albo odmowa udzielenia urlopu
Poza sytuacją, w której chcesz wziąć urlop zaraz po narodzinach dziecka lub adopcji, pracodawca może przesunąć Twój urlop nawet o 6 miesięcy, jeżeli uzna że wybrany przez Ciebie termin mógłby zaszkodzić interesom firmy. Ma on 7 dni aby ustosunkować do Twojej prośby i uzasadnić ewentualne odroczenie urlopu w czasie.
W przypadku odmowy przyznania przysługującego urlopu rodzicielskiego, spróbuj omówić sprawę z pracodawcą. Jeśli to nie pomoże, możesz złożyć oficjalną skargę, wykorzystując procedurę skarg i zażaleń ustanowioną przez pracodawcę.
Płaca podczas urlopu rodzicielskiego
Urlop ten jest zwykle bezpłatny i nie obejmuje ustawowego prawa do wynagrodzenia. To, czy korzystając z takiego urlopu otrzymasz wynagrodzenie zależy od pracodawcy lub warunków umowy o pracę zawartej między wami.
Prawa w czasie urlopu rodzicielskiego
Przez okres pobytu na urlopie rodzicielskim przysługuje Ci prawo do wszystkich świadczeń pracowniczych gwarantowanych ustawą, poza prawem do otrzymywania wynagrodzenia. Ograniczeniu mogą natomiast ulec warunki wynikające z umowy.
Pracodawca nie ma prawa traktować Cię niesprawiedliwie lub zwolnić za udanie się na urlop rodzicielski.
Jeśli nie przysługuje Ci urlop rodzicielski
Jeżeli potrzebujesz czasu na opiekę nad dzieckiem, a nie spełniasz warunków uprawniających do urlopu rodzicielskiego, możesz:
- wziąć płatny urlop (wypoczynkowy);
- zapytać pracodawcę o możliwość udania się na urlop bezpłatny;
- zwrócić się do pracodawcy o przyznanie elastycznego czasu pracy (flexible working).
Dalsze informacje i porady
Jeśli wydaje Ci się, że Twój szef łamie powyższe zasady, spróbuj najpierw z nim o tym porozmawiać. Jeżeli to nie skutkuje, możesz odwołać się do związków zawodowych, Sądu Pracy (Employment Tribunal lub Industrial Tribuna w Irlandii Północnej).
Darmowych i poufnych informacji i porad w sprawie praw pracy udziela również The Advisory, Conciliation and Arbitration Service (ACAS)). Infolinia ACAS: 08457 47 47 47 działa od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 do 18:00.
Agencja ds. Stosunków Pracy (The Labour Relations Agency, LRA) udziela informacji i porad w zakresie szeregu spraw związanych z zatrudnieniem w Irlandii Północnej. Z prośba o poradę czy informacje możesz wystąpić przez telefon (0289 032 14 42), fax lub osobiście.
Informacji możesz zasięgnąć także w lokalnym Biurze Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau), które możesz odszukać za pomocą strony www.citizensadvice.org.uk/cab....