Przyszli ojcowie oraz osoby współodpowiedzialne za wychowanie mającego przyjść na świat dziecka mają prawo do urlopu ojcowskiego (Ordinary Paternity Leave), pod warunkiem, że spełniają określone kryteria. Sprawdź czy kwalifikujesz się do otrzymania takiego urlopu, oraz do otrzymywania zasiłku ojcowskiego (Statutory Paternity Pay) na ten czas.
Komu przysługuje urlop ojcowski?
Urlop ojcowski przysługuje osobom pracującym legalnie na podstawie umowy (pracownikom kontraktowym – employee). Umowa ta nie musi być pisemna – powstaje ona w momencie ustalenia pomiędzy pracownikiem i pracodawcą warunków zatrudnienia.
Możesz udać się na urlop ojcowski jeśli spełniasz następujące warunki:
- jesteś pracownikiem kontraktowym (employee);
- jesteś ojcem biologicznym dziecka bądź mężem czy też partnerem matki dziecka (włączając związki homoseksualne) lub jeśli jesteś ojcem adopcyjnym dziecka czy też partnerem matki adopcyjnej;
- jesteś zatrudniony u tego samego pracodawcy nieprzerwanie przez okres conajmniej 26 tygodni w chwili rozpoczęcia 15 tygodnia poprzedzającego planowany poród dziecka;
- chcesz wykorzystać urlop, by sprawować opiekę nad dzieckiem lub wspierać w tym matkę.
Płaca podczas urlopu ojcowskiego
Urlop ojcowski jest bezpłatny, ale możesz kwalifikować się do otrzymywania przez ten czas Ustawowego zasiłku ojcowskiego (Statutory Paternity Pay). Będzie Ci on przysługiwać, jeżeli uzyskujesz średnie zarobki w wysokości co najmniej 107 funtów tygodniowo (w roku podatkowym 2012-13 wynosi stawka LEL) przed opodatkowaniem. Jako pracownik (worker) nie będziesz się kwalifikował do uzyskania urlopu ojcowskiego, jednak wciąż możesz mieć prawo do zasiłku ojcowskiego.
Wysokość zasiłku ojcowskiego wynosi obecnie 135.45 funtów za każdy tydzień urlopu lub 90% Twoich średnich tygodniowych zarobków (jeśli te 90% wynosi mniej niż 135.45 funtów tygodniowo).
Zasiłek ojcowski traktuje się jak zwykłą wypłatę, dlatego płatność podatku dochodowego i składek na ubezpieczenie społeczne przebiega tak samo, jak w przypadku zwykłego wynagrodzenia.
Osoby zatrudnione w kilku miejscach mogą być uprawnione do otrzymania zasiłku Statutory Paternity Pay od każdego z pracodawców.
Jeśli zarabiasz mniej, niż wspomniane 107 funtów tygodniowo, możesz się starać o Income Support – zasiłek dla osób, które z przyczyn od nich niezależnych nie mogą pracować w pełnym wymiarze godzin, a uzyskiwany przez nie dochód jest zbyt niski, by wystarczył na utrzymanie).
Jeśli w związku z narodzinami dziecka zależy Ci na czasie wolnym, a nie spełniasz wymaganych warunków by skorzystać z urlopu ojcowskiego, być może pracodawca udzieli Ci płatny urlop wypoczynkowy lub kilka dni wolnych na ten czas. Dowiedz się więcej o swoich uprawnieniach w tym zakresie z poradników z kategorii Urlopy i dni wolne.
Indywidualna pomoc
Uprawnienia do urlopów i zasiłków ojcowskich zależą od rodzaju relacji między Tobą i Twoim pracodawcą. Jeśli masz wątpliwości jakie wsparcie Ci przysługuje, możesz skorzystać z Osobistego Interaktywnego Przewodnika po Prawie Pracy - Tailored Interactive Guidance on Employment Rights (TIGER): Paternity rights and responsibilities.
Plany zakładowe
Niektórzy pracodawcy opracowują własne, wykraczające poza ramy ustawowe, schematy urlopów i płatności. Sprawdź czy jest coś na ten temat w Twojej umowie o pracę lub zapytaj o to pracodawcę. Twój szef nie może zaoferować warunków mniej korzystnych niż te, które gwarantuje ustawa.
Długość urlopu ojcowskiego
Jako przyszły tata kwalifikujący się do urlopu ojcowskiego, możesz otrzymać 1 lub 2 tygodnie wolnego. Nie możesz brać pojedynczych dni wolnych, a jeśli skorzystasz z urlopu dwutygodniowego, musi to być urlop ciągły.
Kiedy można zacząć urlop ojcowski?
Możesz sam zdecydować, kiedy urlop ma się zacząć:
- w dniu narodzin dziecka;
- w dowolnym dniu lub tygodniu po narodzinach dziecka;
- w określonym dniu po pierwszym dniu tygodnia, w którym ma się urodzić dziecko.
Pamiętaj jednak, że na wykorzystanie urlopu masz 56 dni od narodzin dziecka (jeśli rozwiązanie nastąpi wcześniej niż przewidywano, musisz wykorzystać urlop w ciągu 56 dni licząc od pierwszego dnia tygodnia narodzin).
Narodziny więcej niż jednego dziecka nie mają wpływu na długość przysługującego urlopu.
Jak się ubiegać o urlop ojcowski?
Aby uzyskać prawo do urlopu ojcowskiego, musisz powiadomić pracodawcę o swoich planach nie później, niż w 15. tygodniu przed rozpoczęciem tygodnia na który wyznaczony jest termin narodzin dziecka.
Powinieneś wówczas poinformować pracodawcę o:
- przewidywanym terminie narodzin;
- długości urlopu ojcowskiego (1 czy 2 tygodnie);
- planowanym terminie rozpoczęcia urlopu.
Pracodawca może sobie zażyczyć, aby powiadomienie to miało formę pisemną. Najprostszą formą będzie wręczenie wypełnionego dokumentu jest formularz SC3 "Zostanę rodzicem" (2 strony PDF, 67,1 KB, en).
Zmiana planów urlopowych
Termin rozpoczęcia urlopu oraz naliczania zasiłku ojcowskiego można zmienić pod warunkiem, że pracodawca otrzyma powiadomienie o takiej zmianie z 28-dniowym wyprzedzeniem.
Prawa w czasie urlopu ojcowskiego
Świeżo upieczonym tatom przez okres pobytu na urlopie ojcowskim przysługuje prawo do wszystkich świadczeń, które by mieli kontynuując pracę, poza prawem do otrzymywania wynagrodzenia.
W czasie urlopu ojcowskiego nadal narastają Ci uprawnienia do płatnego urlopu wypoczynkowego, który można wykorzystać także bezpośrednio przed lub po urlopie ojcowskim.
Twój pracodawca nie ma prawa Cię prześladować lub zwolnić za wzięcie urlopu ojcowskiego.
Po urlopie ojcowskim masz prawo powrócić na to samo stanowisko pracy, które zajmowałeś przed odejściem na urlop.
Dodatkowy urlop ojcowski
Obok 1-2 tygodniowego urlopu ojcowskiego, świeżo upieczeni ojcowie, których partnerki wracają do pracy, mogą mieć prawo do 26 tygodni dodatkowego urlopu ojcowskiego (Additional Paternity Leave) oraz zasiłku ojcowskiego na ten czas. Dotyczy to osób, których dziecko narodziło się 3 kwietnia 2011 r. lub po tym terminie. Czytaj więcej na ten temat w artykule Dodatkowy urlop ojcowski.
Urlop rodzicielski po ojcowskim
Urlop ojcowski to nie to samo, co urlop rodzicielski (Parental Leave), który jest bezpłatny oraz przyznawany rodzicom w celu opieki nad dziećmi w wieku do lat 16. (do 18. jeśli dziecko jest niepełnosprawne). Jeśli potrzebujesz więcej czasu wolnego by zaopiekować się dzieckiem, możesz po wykorzystaniu urlopu ojcowskiego wziąć urlop rodzicielski. Biorąc 4 tygodnie urlopu rodzicielskiego nie tracisz prawa do powrotu do pracy na tych samych zasadach, na jakich pracowałeś przed pójściem na urlop. Jeżeli bierzesz ponad 4 tygodnie urlopu rodzicielskiego, masz prawo powrotu na to samo stanowisko bądź – jeśli jest to racjonalnie uzasadnione – na odpowiednie inne stanowisko przynajmniej z tą samą płacą i warunkami, które miały przed urlopem w swojej umowie o pracę.
Elastyczny czas pracy
Jako rodzic dziecka poniżej 6. roku życia (lub niepełnosprawnego dziecka poniżej 18. lat) możesz wystąpić z wnioskiem o elastyczny czas pracy, który umożliwi pogodzenie obowiązków rodzicielskich z zawodowymi. Pracodawca nie ma obowiązku wyrazić zgody, lecz musi rozpatrzyć Twoją pisemną prośbę. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule Elastyczny czas pracy.
Dalsze informacje i porady
Jeśli wydaje Ci się, że Twój szef łamie powyższe zasady, spróbuj najpierw z nim o tym porozmawiać. Jeżeli to nie skutkuje, możesz odwołać się do związków zawodowych, Sądu Pracy (Employment Tribunal lub Industrial Tribuna w Irlandii Północnej).
Darmowych i poufnych informacji i porad w zakresie praw pracy udziela również The Advisory, Conciliation and Arbitration Service (ACAS). Infolinia ACAS: 0845 747 47 47 działa od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 do 18:00.
Agencja ds. Stosunków Pracy (The Labour Relations Agency, LRA) udziela informacji i porad w zakresie szeregu spraw związanych z zatrudnieniem w Irlandii Północnej. Poradę oraz informacje uzyskasz telefonicznie (0289 032 14 42), faksem lub osobiście w siedzibie.
Informacji możesz zasięgnąć także w lokalnym Biurze Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau), które możesz odszukać za pomocą strony www.citizensadvice.org.uk.