Prawo brytyjskie ściśle reguluje zasady obowiązujące pracodawców podczas rozwiązywania umowy o pracę. Muszą oni przeprowadzić tę procedurę zgodnie z obowiązującym prawem, a także zapisami umów łączących ich z pracownikiem.
Co to jest zwolnienie z pracy?
Zwolnienie z pracy (dismissal) ma miejsce wtedy, gdy pracodawca przestaje Cię zatrudniać. Może ono przybrać różne formy, np.:
- rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę, z wypowiedzeniem bądź nie;
- rezygnacja pracownika z pracy z powodu nieprzestrzegania przez pracodawcę warunków umowy (np. zaniżenie wynagrodzenia itp.) bądź jego niewłaściwego zachowania (np. presja na pracowniku) – tzw. wymuszone zwolnienie (constructive dismissal);
- nieodnowienie z pracownikiem umowy zawartej na czas określony (fixed-term contract).
Pojęcie zwolnienia odnosi się w zasadzie do pracownika kontraktowego (employee).
Zasadne zwolnienie
Pracodawca ma obowiązek poinformowania pracownika o przyczynie rozwiązania umowy. Zwolnienie jest zasadne (fair dismissal), jeśli pracodawca jest w stanie wykazać, że nastąpiło ono w związku z którymś z poniższych powodów:
- utrata zdolności pracownika do wykonywania danej pracy (np. choroba) bądź brak lub utrata odpowiednich kwalifikacji (np. utrata prawa jazdy przez zawodowego kierowcę);
- niedopuszczalne zachowanie pracownika (np. spożywanie alkoholu w czasie pracy);
- redukcja etatów (pracodawca likwiduje miejsce pracy);
- sytuacja gdy kontynuowanie zatrudnienia pracownika jest sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawnymi (np. pracownik – operator dźwigu stracił swoje uprawnienia);
- innym powodem istotnym z punktu widzenia pracodawcy (np. pracownik ze swojej winy jest w poważnym konflikcie ze współpracownikami).
Obowiązująca procedura
Pracodawca zwalniając pracownika musi postępować zgodnie z wymaganą procedurą zwalniania, przynajmniej minimalną ustawową procedurą (statutory dismissal and disciplinary procedure - DDP), na którą składają się trzy czynności:
- wręczenie pracownikowi pisemnego oświadczenia, wyjaśniającego powody zwolnienia;
- spotkanie pracodawcy z pracownikiem, podczas którego obie strony przedstawiają swoje argumenty;
- przekazanie decyzji pracodawcy i poinformowanie pracownika o możliwości odwołania się od tej decyzji (appeal).
O prawie pracownika i pracodawcy do wypowiedzenia umowy w firmie i o obowiązujących procedurach powinieneś zostać poinformowany przez pracodawcę pisemnie w okresie dwóch miesięcy od podjęcia przez niego pracy (patrz Umowa o pracę).
Okres wypowiedzenia
Długość okresu wypowiedzenia obowiązująca pracodawcę oraz pracownika ustalana jest zwykle w umowie o pracę. Okres wypowiedzenia może być dłuższy, ale nie może być krótszy niż ustawowe minimum i uzależniony jest od tego jak długo pracowałeś nieprzerwanie dla danego pracodawcy. (Zobacz Okres wypowiedzenia).
Niesprawiedliwe zwolnienie
Nieprzystosowanie się pracodawcy do obowiązujących procedur podczas rozwiązywania umowy o pracę lub rozwiązanie umowy o pracę z powodu innego, niż wymienione w podpunkcie o zasadnym zwolnieniu, może być zwolnieniem niesprawiedliwym/bezzasadnym (unfair dismissal), a w przypadku przepracowania u tego samego pracodawcy co najmniej 1 roku, automatycznie bezzasadnym (automatically unfair dismissal).
Są także zwolnienia, które traktowane są niezależnie od długości stosunku pracy jako automatycznie bezzasadne. Należą do nich:
- zwolnienia będące przejawem dyskryminacji (np. ze względu na płeć, wyznanie religijne, orientację seksualną itp.);
- zwolnienia w związku z zajściem w ciążę lub urodzeniem dziecka;
- zwolnienia związane z członkostwem w związkach zawodowych;
- zwolnienia z powodu dochodzenia przez pracownika swoich ustawowych praw (np. prawa do minimalnej płacy krajowej).
Instytucją właściwą do rozwiązywania sporów związanych z rozwiązaniem stosunku pracy jest Sąd Pracy (Employment Tribunal lub Industrial Tribuna w Irlandii Północnej).
Zanim zdecydujesz się wejść na drogę sądową, spróbuj porozumieć się z pracodawcą lub skorzystać z pomocy doświadczonych doradców. Bezpłatnych i poufnych porad możesz szukać u pracowników The Advisory, Conciliation and Arbitration Service (ACAS) (infolinia 08457 47 47 47) oraz w lokalnym Biurze Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau), które możesz odszukać za pomocą strony www.citizensadvice.org.uk/cab....