Zarówno Tobie, jak i Twojemu pracodawcy, przysługuje prawo do zmiany obowiązujących warunków umowy o pracę. Podobnie jak umowa, tak i zmiany w umowie powinny być dokonywane za porozumieniem obu stron. Są jednak sytuacje, w których pracodawca może zmienić warunki zatrudnienia bez zgody pracownika. Dowiedz się jakie masz prawa związane z dokonywaniem zmian.
Jeśli pracodawca chce zmienić umowę
Warunki umowy mogą po pewnym czasie stać się nieadekwatne do zmieniających się okoliczności (na przykład sytuacji ekonomicznej). Zmianie mogą ulec ustalenia dotyczące płacy, obowiązków, czasu, czy miejsca pracy (szczegółowo o zmianie lokalizacji firmy i związanych z tym uprawnieniach pracowników można przeczytać na stronie rządowej Directgov w zakładce Relocation of work).
W wielu przypadkach zmiany są korzystne dla pracowników. Degradacja lub obcięcie wynagrodzenia mogą być uzasadnione postępowaniem dyscyplinarnym.
W normalnych okolicznościach zmiany w umowie dokonywane są po konsultacji (łącznie z przedstawieniem uzasadnienia zmian) i osiągnięciu porozumienia obu stron – pracodawcy i pracownika lub jego przedstawiciela (np. związku zawodowego).
Kiedy zmiana nie wymaga zgody pracownika
Są jednak sytuacje, w których pracodawca może zmienić warunki zatrudnienia bez zgody pracownika. W pewnym stopniu pozwala na to zawarta w umowie o pracę "klauzula elastyczności". Dzięki niej pracodawca może zmienić w razie potrzeby określone warunki umowy. Jeśli w Twojej umowie o pracę jest zapis, że określone warunki mogą wynikać z układów zbiorowych (collective agreements), oznacza to, że zmiany wynegocjowane przez związki zawodowe również mogą być Tobie narzucone, nawet jeśli nie jesteś członkiem związku, negocjującego układ.
Bez zgody pracownika mogą być wprowadzane również zmiany narzucone przez prawo stanowione (ustawy), czy wymuszone wprowadzaniem nowej technologii (wówczas pracodawca powinien zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenie).
Co jeśli się nie zgadzasz na zmianę?
Poza wymienionymi przypadkami, pracodawca nie może po prostu zmienić warunków zatrudnienia (na przykład obciąć Ci pensji), jeśli się na to nie zgadzasz. Jeżeli nie wyrazisz sprzeciwu, może być to uznane za akceptację nowych warunków. Możesz też przyjąć nowe warunki, wyrażając jednocześnie swój sprzeciw wobec postępowania pracodawcy – pisemnie prosząc o wyczerpujące uzasadnienie zmian i przedstawiając swoje argumenty.
W przypadku braku porozumienia, pracodawca może rozwiązać z Tobą dotychczasową umowę o pracę (przez wręczenie wypowiedzenia) i zaoferować Ci nową. Jeśli nie zaakceptujesz nowego kontraktu i uznasz, że w sposób zasadniczy doszło do złamania warunków umowy lub powód jej zerwania był niewystarczający, możesz wnieść pozew do Sądu Pracy (Employment Tribunal lub Industrial Tribuna w Irlandii Północnej) z tytułu naruszenia warunków umowy, naruszenia ustawowych praw pracowniczych, bądź na przykład z tytułu bezprawnego potrącenia z wynagrodzenia.
Jeśli sytuacja jest całkowicie nie do zaakceptowania, możesz zrezygnować z pracy i wnieść pozew z tytułu wymuszonego zwolnienia. Warunkiem wniesienia takiego pozwu jest przepracowanie u danego pracodawcy minimum roku. Jeśli natomiast przepracowałeś 2 lata, możesz wnieść sprawę z powodu redukcji etatu (redundancy).
Pamiętaj, że jeśli istnieją racjonalne powody dla których pracodawca chce wprowadzić zmiany w umowie, propozycje tych zmian były z Tobą konsultowane i rozważono alternatywne rozwiązania, może być trudno wygrać sprawę. Prawo pracy jest złożone i jeśli zdecydujesz się wejść na drogę sądową, warto skorzystać z porady prawnika.
Jeśli pracownik chce zmienić umowę
Pracownikom również przysługuje prawo do zmiany warunków umowy o pracę. Możesz oczekiwać na przykład podwyżki, zmiany godzin pracy, lepszych warunków pracy, pracy na pełny etat itp.
Przedstaw swoją argumentację pracodawcy. Wprowadzenie zmian w umowie wymaga porozumienia stron, chyba że są one w zgodzie z prawem ustawowym (na przykład wycofanie się z pracującej niedzieli lub 48-godzinnego tygodnia pracy). Możesz się ubiegać o zmianę swoich godzin pracy w ramach prawa do elastycznego czasu pracy.
Czy zmiany muszą być na piśmie?
W brytyjskim prawie nie ma wymogu, aby umowa o pracę zawierana była w formie pisemnej; podobnie jest ze zmianami w umowie. Jeśli jednak istnieje umowa pisemna lub warunki zatrudnienia są określone w "pisemnym zaświadczeniu o szczegółowych warunkach zatrudnienia", to pracodawca musi w ciągu miesiąca przedstawić Ci na piśmie zaświadczenie o wprowadzonych zmianach.
Dalsze informacje i porady
Bezpłatnych i poufnych porad na temat wszelkich zagadnień związanych z zatrudnieniem możesz szukać u pracowników ACAS - The Advisory, Conciliation and Arbitration Service oraz w lokalnym Biurze Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau), które możesz odszukać za pomocą strony www.citizensadvice.org.uk/cab....
Agencja ds. Stosunków Pracy (The Labour Relations Agency, LRA) udziela informacji i porad w zakresie szeregu spraw związanych z zatrudnieniem w Irlandii Północnej. Z prośba o poradę czy informację możesz wystąpić przez telefon (02890 321442), fax lub osobiście.
Jeżeli należysz do związku zawodowego, możesz otrzymać wsparcie ze strony tego związku.