Informacje zawarte w poniższym artykule oparte są o wskazówki z broszury przygotowanej przez Biuro Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau) oraz TUC – Kongres Związków Zawodowych, przy pomocy Departamentu ds. działalności gospodarczej, innowacji i umiejętności (BIS – Department for Business, Innovation and Skills) oraz ACAS (The Advisory, Conciliation and Arbitration Service) – organizacji zajmującej się świadczeniem porad oraz przeprowadzającej mediacje i arbitraż.
Do niektórych pracowników agencyjnych i do większości osób prowadzących samodzielną działalność gospodarczą stosują się inne przepisy.
Sposoby rozwiązywania problemów
Problemy z pracodawcą można podzielić na dwie podstawowe kategorie:
Zażalenia: są to obawy, problemy lub skargi, które pracownik sam zgłasza swojemu pracodawcy. Obejmują one na przykład wątpliwości pracownika na temat pracy, warunków umowy, praw ustawowych lub kontraktowych lub sposobu traktowania w miejscu pracy. Patrz poniżej, aby dowiedzieć się jak się składa zażalenie.
Sprawy dyscyplinarne: kiedy to pracodawca wyraża niepokój związany z możliwym złamaniem przez pracownika dyscypliny pracy, z nieobecnością w pracy lub sposobem wykonywania przez pracownika obowiązków służbowych. W takim przypadku pracodawca może wszcząć postępowanie dyscyplinarne, które może prowadzić do podjęcia działań dyscyplinujących (takich jak – w poważniejszych przypadkach – potencjalne zwolnienie). Jeśli masz w pracy problemy dyscyplinarne, przeczytaj stronę rozdział Sprawy dyscyplinarne i zwolnienia.
Jeśli tylko jest to możliwe, należy zawsze spróbować rozwiązać zażalenia i sprawy dyscyplinarne w miejscu pracy. Jeśli nie uda się rozwiązać problemu w miejscu pracy, pracownik może mieć prawo do wystąpienia z roszczeniem w Sądzie Pracy. Pamiętaj, że w większości przypadków wniosek do Sądu Pracy trzeba złożyć w przeciągu trzech miesięcy od daty zajścia, stanowiącego podstawę skargi. Jeśli Sąd otrzyma wniosek po
wygaśnięciu limitu czasu, zazwyczaj nie przyjmie takiego roszczenia.
W przypadku problemów w miejscu pracy warto zasięgnąć porady specjalizującej się w tym organizacji. O tych, które udzielają bezpłatnego wsparcia, piszemy poniżej.
Składanie zażalenia
- Rozmowa
- List
- Spotkanie
- Apelacja
- Inne możliwości
Nieformalne spotkanie ze swoim bezpośrednim przełożonym w celu wyjaśnienia istniejących wątpliwości czy obaw to zwykle najlepszy sposób rozwiązywania problemów w miejscu pracy. Jeżeli rozmowa z bezpośrednim przełożonym jest niemożliwa, spróbuj porozmawiać z kimś innym na kierowniczym stanowisku w firmie.
Jeżeli rozmowa nie przynosi oczekiwanych rezultatów, być możesz zastanowić się nad formalnym zażaleniem. Dowiedz się jakie procedury odnośnie składania zażaleń obowiązują w Twoim miejscu pracy. Powinny znajdować się w przewodniku po firmie (Company Handbook), w podręczniku Działu Kadr, na stronie intranetowej Działu Kadr lub w umowie o pracę. Jeżeli nie ma wewnętrznej polityki w tym zakresie, postępuj poniższymi wskazówkami.
Napisz do pracodawcy list, w którym szczegółowo omówisz swoje zażalenie. List powinien być opatrzony datą. Nie zapomnij zrobić dla siebie kopii pisma.
Pracodawca powinien zorganizować spotkanie w celu przedyskutowania zażalenia. Jako pracownik masz ustawowe prawo do tego, aby na tym spotkaniu towarzyszył Ci współpracownik albo przedstawiciel związku zawodowego. Pracodawca powinien umożliwić Ci wyjaśnienie zażalenia oraz przedstawienie sugestii, jak je rozwiązać. Po spotkaniu, pracodawca powinien powiadomić Cię pisemnie o swojej decyzji.
Jeśli nie zgadzasz się z decyzją swojego pracodawcy, napisz do niego – poinformuj, że odwołujesz się od tej decyzji i wyjaśnij dlaczego. Pracodawca powinien zorganizować kolejne spotkanie, aby przedyskutować apelację i tam, gdzie to możliwe, inny, starszy rangą kierownik powinien zająć się tą apelacją. Podobnie, jak przy pierwszym spotkaniu, masz prawo poprosić współpracownika albo przedstawiciela związku zawodowego o udział w tej rozmowie. Po tym spotkaniu odwoławczym, pracodawca powinien ustosunkować Cię pisemnie o Twojej apelacji.
Jeśli w dalszym ciągu nie jesteś usatysfakcjonowany decyzją pracodawcy, możesz rozważyć alternatywne sposoby rozwiązania swojego zażalenia. Zobacz rozdział Inne sposoby rozwiązywania problemów.
Sprawy dyscyplinarne i zwolnienia
- Rozmowa
- Otrzymanie listu
- Spotkanie
- Apelacja
- Inne możliwości
Zdarza się, że problem pracodawcy z pracownikiem jest wynikiem nieporozumienia i wystarczy nieformalne spotkanie, by go wyjaśnić sobie wszelkie wątpliwości. Należy jednak sporządzić notatkę z rozmowy na temat tego, co uzgodniono. Pracodawca może także podjąć decyzję, aby od razu skorzystać z formalnych procedur dyscyplinarnych i procedur zwolnienia. Procedury te zazwyczaj obejmują kroki 2-5.
Jeśli pracodawca rozważa postępowanie dyscyplinarne lub zwolnienie, w pierwszej kolejności powinien napisać do Ciebie jako pracownika list zawierający wyjaśnienie skargi. List ten powinien zawierać wystarczającą ilość informacji na temat domniemanego złamania dyscypliny służbowej lub na temat słabych wyników w pracy, tak abyś mógł przed spotkaniem przygotować odpowiedź lub wyjaśnienie.
Po tym, jak pracodawca wyśle Ci list, powinien zorganizować spotkanie w rozsądnym terminie i miejscu, aby przedyskutować sprawę. Przed tym spotkaniem pracodawca nie może podjąć żadnych kroków dyscyplinarnych. Masz ustawowe prawo do tego, aby na tym spotkaniu towarzyszył Ci współpracownik albo przedstawiciel związku zawodowego.
Pracodawca powinien umożliwić Ci przedstawienie na spotkaniu swoich argumentów. Po spotkaniu, powinien pisemnie ustosunkować się do tej rozmowy.
Jeśli nie zgadzasz się z decyzją szefa, możesz napisać odwołanie, w którym przedstawisz swoje argumenty. Pracodawca powinien zorganizować kolejne spotkanie, aby przedyskutować apelację. Masz ustawowe prawo do tego, aby na tym spotkaniu towarzyszył Ci współpracownik albo przedstawiciel związku zawodowego.
Na spotkaniu apelacyjnym należy robić notatki. Po tej rozmowie czekaj na pismo z ostateczną decyzją pracodawcy.
Jeżeli w dalszym ciągu nie jest usatysfakcjonowany decyzją pracodawcy, możesz rozważyć inne sposoby rozwiązania problemu. Zobacz rozdział Inne sposoby rozwiązywania problemów.
Gdzie szukać pomocy?
Szczegółowe informacje o tym jak rozwiązywać problemy w pracy znajdują się na Gov.uk z zakładce Rozwiązywanie problemów w pracy.
Kodeks postępowania (Code of Practice) oraz inne powiązane z nim wytyczne można przeczytać na stronie ACAS: www.acas.org.uk/dgcode2011.
ACAS (The Advisory, Conciliation and Arbitration Service) to organizacja państwowa mająca na celu promowanie dobrych stosunków w pracy, świadcząca darmowe porady w sprawach pracy i w sprawach kontraktów. Aby porozmawiać z doradcą z ACAS na temat problemów pracowniczych zadzwoń na nr tel. 0300 123 1100 w godz. od 08:00 do 20:00 w dni robocze lub w godzinach od 09:00 do 13:00 w soboty. Możesz też odwiedzić stronę www.acas.org.uk.
Jeśli jesteś członkiem związku zawodowego, skontaktuj się z przedstawicielem swojego związku lub poszukaj porady i wsparcia w sprawach pracowniczych na stronie www.worksmart.org.uk
Informacji możesz zasięgnąć także w lokalnym Biurze Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau), które możesz odszukać za pomocą strony www.citizensadvice.org.uk.
Zapoznaj się również z informacjami o Infolinii ds. płacy i praw pracowniczych .
Infolinia ds. płacy i praw pracowniczych
Pracownicy o słabszej pozycji na rynku mogą zasięgać porad o swoich prawach w miejscu pracy i zgłosić nadużycia tych praw poprzez nową infolinię Pay and Work Rights helpline: 0300 123 1100.
Pracownik o słabszej pozycji na rynku
"Pracownik o słabszej pozycji na rynku" (vulnerable worker) to osoba, która dysponuje mniejszą wiedzą o swoich prawach, której trudno uzyskać dostęp do porad i która nie ma możliwości ochrony przed nadużyciami jej praw.
Infolinia oferuje darmowe informacje i porady w ponad 100 językach, w tym polskim. Rozmowy są przeprowadzane z zachowaniem zasady poufności. Infolinię obsługują wyspecjalizowani doradcy, którzy oferują pomoc, a w razie potrzeby przekazują sprawę odpowiednim organom, które podejmują dalsze działania.
Z doradcami infolinii można się skontaktować z problemami m.in. w następujących dziedzinach:
- krajowa płaca minimalna (National Minimum Wage),
- praca w rolnictwie,
- korzystanie z agencji pośrednictwa pracy,
- limity czasu pracy,
- korzystanie z usług osoby/organizacji organizującej pracę w rolnictwie lub przetwórstwie żywności (tzw. gangmaster).
Informacje o prawach pracowniczych można także uzyskać na stronie internetowej www.gov.uk/pay-and-work-rights.
Inne sposoby rozwiązywania problemów
Mediacja
Pracownik lub pracodawca może rozważyć zastosowanie mediacji jako sposobu rozwiązania problemu. Mediacja jest całkowicie dobrowolna i poufna. W mediacji bierze udział niezależna, bezstronna osoba, która pomaga pracownikowi i pracodawcy znaleźć rozwiązanie akceptowalne dla wszystkich. Mediator może być pracownikiem firmy lub pracownik i pracodawca mogą zastanowić się, czy nie zaprosić mediatora z zewnątrz (należy pamiętać, że usługi mediatora z zewnątrz są płatne i trzeba uzgodnić, kto pokryje ten koszt). Jeśli mediacja się nie powiedzie, to w dalszym ciągu jako pracownik możesz sięgnąć po inne opcje, więc na skorzystaniu z próby mediacji nic nie tracisz.
Wczesne pojednanie
Jeśli uważasz, że nie ma innego wyjścia poza złożeniem wniosku do Sądu Pracy, to usługa wczesnego pojednania ACAS może pomóc Tobie i pracodawcy w znalezieniu sposobu na załatwienie sprawy i uniknięcie niepotrzebnego wniosku do Sądu. Usługa ta jest bezpłatna i jest dostępna dla wszystkich pracodawców i pracowników w sprawach, które mogą doprowadzić do roszczenia sądowego. Należy zadzwonić na infolinię ACAS: 0300 123 1100, aby uzyskać więcej informacji na temat tego, czy ta usługa jest w danym przypadku odpowiednia.
Złożenie wniosku do Sądu Pracy
Jeśli wyczerpałeś już inne opcje rozwiązania swojego problemu w pracy i nadal uważasz, że Twoje uwagi nie zostały w pełni wzięte pod uwagę, możesz rozważyć złożenie roszczenia do Sądu Pracy (Employment Tribunal lub Industrial Tribuna w Irlandii Północnej). Pamiętaj, że w większości przypadków wniosek do Sądu Pracy trzeba złożyć w ciągu 3 miesięcy od daty zajścia, na temat którego pracownik się skarży. Jeśli Sąd otrzyma wniosek po upływie tego terminu, może go odrzucić.
Złożenie wniosku do Sądu to duże i trudne wyzwanie. Trzeba rozumieć kluczowe aspekty prawa i procedury, które będą miały zastosowanie. Na tym etapie warto rozważyć poradę prawną.
Więcej informacji na temat tej i innych opcji można uzyskać dzwoniąc do ACAS na nr tel. 0300 123 1100.