81 lat temu powstał 2 Korpus Polski. Jego żołnierze osiedli w UK

21 lipca 1943 roku, rozkazem Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego z jednostek Armii Polskiej na wschodzie utworzony został 2 Korpus Polski, którego dowództwo objął gen. Władysław Anders. Włączony w skład Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie jako związek taktyczny w składzie brytyjskiej 8 Armii uczestniczył w kampanii włoskiej.

Tworzenie 2 Korpusu Polskiego

Po podpisaniu układu Sikorski-Majski 30 lipca 1941 r., uwolnieni z sowieckich więzień Polacy zaczęli tworzyć Polskie Siły Zbrojne w ZSRR. Organizacją zajmował się gen. Anders, wypuszczony z moskiewskiego więzienia. Mimo trudności z zaopatrzeniem i sprzętem, do armii Andersa masowo zgłaszali się zarówno żołnierze, jak i cywile – łącznie około 115 tys. osób, w tym 78,5 tys. żołnierzy.

Ewakuacja i formowanie 2 Korpusu

Ze względu na problemy z zaopatrzeniem, zdecydowano o ewakuacji armii na wschód. Gen. Anders zorganizował 2 Korpus Polski w Iranie, skąd przeniesiono się do Iraku i Palestyny na przeszkolenie. Na początku 1944 roku 2 Korpus przerzucono do Włoch.

Gen. Władysław Anders z żołnierzami 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Monte Cassino

Największym sukcesem 2 Korpusu było zdobycie twierdzy Monte Cassino 18 maja 1944 r. W walkach zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych.

Ankona

W czerwcu 1944 roku 2 Korpus Polski otrzymał zadanie opanowania portu Ankona. Po ciężkich walkach, 18 lipca 1944 roku miasto zostało zdobyte. W bitwie zginęło 388 polskich żołnierzy, 1636 zostało rannych, a 126 uznano za zaginionych.

Bolonia

Bitwa o Bolonię rozpoczęła się 9 kwietnia 1945 roku. Przełamanie frontu i wyzwolenie miasta miało decydujące znaczenie dla klęski Niemiec we Włoszech. 21 kwietnia 9. Batalion Strzelców Karpackich wkroczył do Bolonii jako pierwszy i zawiesił nad miastem polską flagę. W bitwie zginęło 300 polskich żołnierzy, a 600 zostało rannych.

Po wojnie

Po wojnie 2 Korpus Polski pozostał w składzie wojsk okupacyjnych we Włoszech. W 1946 r. został zdemobilizowany, a żołnierze przetransportowani do Wielkiej Brytanii. Ze względu na sytuację polityczną w Polsce wielu z nich do końca życia pozostało na emigracji.

Adaptacja w Wielkiej Brytanii

Rząd Wielkiej Brytanii stworzył Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia, który miał przeprowadzić demobilizację żołnierzy PSZ i przygotować ich do pracy zawodowej. Do Korpusu mogli wstąpić ci, którzy służyli w PSZ przed 1 czerwca 1945 roku. Zakwaterowani byli głównie w byłych obozach wojskowych i nadal otrzymywali żołd. Do końca 1946 roku rozlokowano około 120 tys. żołnierzy w 265 byłych obiektach wojskowych.

Szkolenia zawodowe

Ministerstwo Pracy zajmowało się szkoleniem zawodowym, organizując warsztaty, szkoły i kursy dla żołnierzy, w tym dla inwalidów. Szkolenia obejmowały zawody takie jak kreślarz, ślusarz, drukarz, zegarmistrz i tkacz. Problem stanowiły starsi oficerowie, niezdolni do pracy fizycznej i bez przygotowania zawodowego, co powodowało nastroje przygnębienia. Wielu z nich nie potrafiło przystosować się do życia na emigracji.

Do USA, Kanady, do Polski

Korpus zakończył działalność w 1949 roku, z ostatnim stanem około 13 tys. żołnierzy, z których wielu wyemigrowało do USA, Kanady, Australii i Ameryki Południowej. Z 249 tys. żołnierzy PSZ na Zachodzie, do Polski wróciło 105 tys.