Maria Stuart odziedziczyła po ojcu tron Szkocji mając zaledwie 6 dni. Historycy do dziś toczą spory na jej temat. Już w XVI w. powstała dualistyczna legenda o Marii – niewinnej męczennicy albo cudzołożnej morderczyni.
Królowa Szkocji i Francji
Maria przyszła na świat 8 grudnia 1542 jako córka Jakuba V i Marii Gwizjuszki. Pierwotnie planowano wydać ją za księcia Walii Edwarda, syna Henryka VIII; jednak po zerwaniu przez Szkotów traktatu z Greenwich postanowiono wydać ją w przyszłości za delfina Franciszka. W latach 1548–1561 przebywała we Francji. W 1558 wyszła za mąż za Franciszka, a od objęcia przez niego tronu w 1559 stała się także królową Francji. Po śmierci męża wróciła w sierpniu 1561 do Szkocji.
Żona trzech mężów
Choć była zdeklarowaną katoliczką, początkowo prowadziła w miarę rozważną politykę, starając się pozyskać czołowych magnatów protestanckich. W 1565 zerwała jednak dotychczasowe sojusze i poślubiła Henryka Stewarta, lorda Darnleya, którego jednak wkrótce odsunęła od siebie i od władzy. 19 czerwca 1566 urodziła syna Jakuba (przyszłego Jakuba VI). Po śmierci Darnleya w lutym 1567 (kwestią nierozstrzygniętą jest jej domniemany udział w zamordowaniu Henryka) poślubiła 15 maja tego roku hrabiego Bothwella.
Więzienie i śmierć
15 czerwca 1567 Maria została wzięta do niewoli przez swych przeciwników i zmuszona do podpisania aktu abdykacji. Uwięziona w zamku Lochleven, uciekła 2 maja 1568, ale wierne jej oddziały zostały pokonane przez siły podległe magnatom, którzy przejęli władzę i ustanowili regencję na czas małoletności Jakuba. Maria podjęła decyzję, by schronić się w Anglii, licząc na pomoc swej kuzynki Elżbiety zasiadającej na tronie angielskim. Ta jednak, wobec zgłaszanych od dawna roszczeń Marii (wnuczki Małgorzaty Tudor) do tronu angielskiego, odnosiła się do niej wrogo i nie podjęła żadnych rozmów. Po 19 latach więzienia, w okresie wzrostu w Anglii psychozy zagrożenia ze strony mocarstw katolickich, została oskarżona o spisek przeciwko królowej angielskiej i skazana na śmierć. Elżbieta podpisała wyrok, który (rzekomo bez jej wiedzy) wykonany został przez odcięcie głowy toporem 8 lutego 1587 w Fotheringay Castle.
Nieczuły syn
Wcześniejsze próby nawiązania przez Marię kontaktu z jej synem, który w 1585 objął osobiście władzę w Szkocji, nie dały rezultatu, głównie z powodu dwuznacznej (a raczej niechętnej) postawy Jakuba; nie zgodził się on przyjąć sekretarza Marii, gdyż ten miał listy zaadresowane do „księcia szkockiego” (a nie do króla). Dopiero po objęciu tronu angielskiego Jakub przeniósł prochy swej matki z katedry w Peterborough do Westminsteru, gdzie pochował je obok grobu Elżbiety I.
O autorze / prośba do czytelników
Dr hab. Stefan Zabieglik, filozof i wykładowca uniwersytecki z Gdańska – od 1991 roku zajmuje się filozofią, kulturą i historią Szkocji. W latach 1991 i 1993 przebywał na stażach naukowych w King’s College, Aberdeen University. Opublikował wiele artykułów naukowych i popularnonaukowych z zakresu tematyki szkockiej, a także książkę "Zarys historii Szkocji do końca XVIII w." (Gdańsk 1993), pierwszą w języku polskim historię tego kraju. W 2000 roku ukazało się jej II wyd. – "Historia Szkocji". Niedawno ukończył pisanie "Leksykonu szkockiego", który wkrótce ukaże się w Polsce. Wybrane hasła z tego leksykonu ukazywać się będą cyklicznie na naszym portalu.
Autor zwraca się z prośbą do czytelników o uwagi, uzupełnienia i ewentualne korekty, a przede wszystkim o fotografie mogące stanowić ilustracje do zamieszczanych tekstów. Zdjęcia – z informacją o obiekcie, imieniem i nazwiskiem autora, jego danymi kontaktowymi (przynajmniej e–mail) oraz zgodą autora na ich publikację – można przesyłać na adres: szab@zie.pg.gda.pl. Wybrane fotki zostaną wykorzystane m.in. w wersji elektronicznej "Leksykonu szkockiego".
Komentarze 6
ciekawe skad byl pomysl na ten artykul .hmmmm zdaje mi sie ze juz gdzies widzialem podobny artykul ale byl on na Szkocji ..........................
No ba a co mial jej inny zyciorys wymyslec zeby sie roznilo?:)
o,
Muszę powiedzieć, że jest słaby, nie dość, że tendencyjny, to zbut krótki... jestem zaskoczona :(
w okolicy edka sa przynajmniej trzy miejsca ktore maja cos wspolnego z maryska, wspomniane ruiny loch leven, dom w jedburgh i ruiny zamku nad rzeka pod east linton (east lothian). to ostatnie to swoja droga super miejsce na spedzenie ladnego dnia. a i chyba jeszcze traquair house pod peebles..