Szkockie wynalazki: John Logie Baird i jego telewizor

2 października 1925 roku szkocki wynalazca John Logie Baird wparował do redakcji Daily Express, aby poinformować, że wynalazł urządzenie potrafiące przesyłać ruchomy obraz na odległość. Nie uwierzono mu, a wielu uznawało go za wariata. Szkot nie dał za wygraną i wkrótce dokonał oficjalnej prezentacji swojego wynalazku. Był to telewizor.

Baird urodził się 13 sierpnia 1888 w Helensburgh w regionie Argyll. Był inżynierem, a jego celem było stworzenie technologii, która umożliwiałaby wysłanie ruchomych obrazów z jednego źródła do drugiego. Długie lata pracował nad stworzeniem najpierw telewizji mechanicznej, następnie elektrycznej.

Pomnik Johna Logie Bairda w Helensburgh. Fot. Wikimedia Commons

Inni też próbowali

Zanim Baird stworzył telewizor, inni przetarli mu nieco drogę. Pierwszym był niemiecki fizyk i inżynier Paul Gottlieb Nipkow, który w 1884 roku wynalazł system dysków skanujących, tak zwaną tarczę Nipkowa. Urządzenie umożliwiało analizę i syntezę obrazu (przetwarzanie obrazu w impulsy elektryczne oraz impulsy elektryczne z powrotem w obraz), stając się podstawowym elementem wynalezionego później telewizora. Dysk Nipkowa został nazwany przez historyka telewizji Alberta Abramsona „głównym patentem telewizyjnym”.

Kolejnym wynalazcą, który przybliżył świat do wynalezienia telewizora był inny niemiecki fizyk Arthur Korn. Zaprojektował i zbudował w latach 1902-1907 pierwsze obwody umożliwiające transmisję obrazu. Jego wynalazek pozwolił na wyeliminowanie problemu zaniku obrazu. Obwód kompensacyjny Korna pozwalał także wysyłać zdjęcia siecią telefoniczną lub bezprzewodowo, także na duże odległości, nawet z Europy do Ameryki.

Pojemnik na kapelusze i klej

Urządzenia obu Niemców nie potrafiły jednak przesyłać ruchomego obrazu na odległość. Zrobił to dopiero John Logie Baird. Na początku 1923 roku w wynajętym w Hastings, na południowym wybrzeżu Anglii, warsztacie stworzył coś, co było pierwszym na świecie działającym telewizorem. Zbudował go ze starego pojemnika na kapelusze, nożyczek, igły do cerowania, kilku soczewek, skrzyni po herbacie oraz wosku i kleju.

Podstawą telewizora Bairda była tzw. tarcza Nipkowa, czyli obrotowy przedmiot z kwadratowymi otworami wzdłuż spiralnej linii. Przez otwory kolejno przechodził promień świetlny składający obraz.

„Może mieć przy sobie brzytwę”

W 1924 roku udało mu się stworzyć urządzenie, dzięki któremu możliwe było przesłanie na odległość konturów nieruchomych przedmiotów, a rok później poruszających się ludzi. Pierwszym człowiekiem, który w ten sposób został uwieczniony, a dokładniej jego twarz, był 20-letni pracownik biurowy William Edward Taynton.

W październiku 1925 roku Baird wykorzystał analogowe fale do przesłania pierwszego sygnału wideo. Odbyło się na terenie jego warsztatu. Obraz wysłano z piętra na parter. Był to krok milowy w rozwoju telewizji i transmisji telewizyjnej. Dlatego 2 października tego samego roku wkroczył do redakcji Daily Express. Redaktor działu wiadomości, gdy usłyszał, kto i w jakiej sprawie chce się z nim widzieć, wezwał jednego z pracowników i polecił mu: Na miłość boską, idź do recepcji i pozbądź się tego szalonego człowieka. Mówi, że ma maszynę do oglądania przez radio. Obejrzyj go, może mieć przy sobie brzytwę”.

Transmisja na żywo z Epsom

27 stycznia 1926 roku genialny Szkot zademonstrował swój wynalzek członkom Royal Institution w Londynie. Pierwsza publiczna prezentacja miała miejsce w domu towarowym Selfridges. Później urządzenie pokazywał jako atrakcję przyciągającą klientów.

Kolejnym krokiem było przesłanie sygnału z Londynu do Glasgow, a kolejnym przesyłanie obrazu telewizyjnego ze stolicy Wielkiej Brytanii do Nowego Jorku.

Baird szybko dostrzegł finansowy potencjał swojego wynalazku. W 1928 roku założył firmę Television Development Company. Przeprowadził też pierwszą w historii transmisję na żywo. Była to relacja z derbów w Epsom w 1931 roku. Telewizor produkcji Bairda trafił do powszechnej sprzedaży w 1930 roku i miał wymiary 60 na 150 cm.

System telewizyjny stworzony przez Szkota służył BBC do 1937 roku. Zagrożenia związane z łatwopalnymi materiałami wykorzystywanymi do produkcji sprawiły, że później zdecydowano się przejść na patent stworzony przez firmę Marconi-EMI.

Polska torchę później

Pierwsza testowa transmisja telewizyjna na terenie Polski odbyła się 5 października 1938 roku w Warszawie. Sygnał nadano z anteny zainstalowanej na dachu najwyższego wówczas budynku w stolicy – Prudentialu. Pierwszym filmem wyemitowanym przez przedwojenną telewizję polską była „Barbara Radziwiłłówna”.

Oficjalna emisja sygnału telewizyjnego została przeprowadzona 26 sierpnia 1939 roku podczas otwarcia drugiej Dorocznej Wystawy Radiowej. Pokazano występ aktorki Ireny Zaleskiej.

Wybuch wojny przerwał prace nad polską telewizją. Wrócono do nich dopiero po wojnie. 25 października 1952 roku o godz. 19:00 nadano pierwszy polski program telewizyjny.