Nowe badania Stonehenge: nie z Walii, a ze Szkocji

Do tej pory sądzono, że większość kamieni, z których zbudowano Stonehenge została przetransportowana z Walii. Niedawne badania opublikowane w czasopiśmie Nature przynoszą zaskakujące wieści: jeden z centralnych megalitów pochodzi nie z Walii, lecz ze Szkocji.

Do tej pory uważano, że większość tzw. „bluestones” została przetransportowana z Walii, na odległość około 200 km. Jednak niedawne badania pokazują, że jeden z centralnych megalitów pochodzi nie z Walii, lecz ze Szkocji, z obszaru odległego o co najmniej 750 km od Stonehenge – czytamy na stronie Nature.com.

Naukowcy odkryli, że tzw. kamień ołtarzowy, leżący w centrum monumentu, został przetransportowany z północno-wschodniej Szkocji, a być może nawet z Orkadów. Jak mówi Rob Ixer, jeden z głównych badaczy z University College London, odkrycie to „nie tylko zmienia nasze spojrzenie na Stonehenge, ale i na całą późną epokę neolitu”. Dla naukowców jest to prawdziwy przełom, który może całkowicie przedefiniować relacje między prehistorycznymi społecznościami na terenie całych Wysp Brytyjskich.

Stonehenge jest prawdopodobnie najsłynniejszym prehistorycznym monumentem na świecie. Został zbudowany w kilku etapach: pierwszy monument był wczesnym kręgiem, wzniesionym około 5000 lat temu, a unikalny kamienny krąg powstał w późnym okresie neolitu, około 2500 roku p.n.e. We wczesnej epoce brązu w okolicy zbudowano wiele kopców grobowych.

Stonehenge. Fot. Wikipedia Commons

Inverness, Orkady, aż po Elgin

Okazuje się jednak, że kamień ołtarzowy, wykonany z czerwonego piaskowca, nie jest częścią najbardziej znanych trylitonów, czyli wielkich, zwieńczonych belkami sarsenów tworzących zewnętrzny krąg Stonehenge. Leży on płasko i jest częściowo zakopany pod innymi blokami. Przez lata uważano, że podobnie jak inne bluestones, został przetransportowany z Walii, ale szczegółowa analiza jego składu chemicznego wykazała, że pochodzi on z dalekiej północy Szkocji.

Naukowcy przyznają, że dokładne ustalenie miejsca pochodzenia kamienia wymaga dalszych badań, ale wstępnie wskazują oni na obszary wokół dzisiejszego Inverness, Orkadów, a nawet na niewielki pas wybrzeża od Moray Firth aż po Elgin. Badania, które pozwoliły na te ustalenia, są oparte na solidnych, dobrze ugruntowanych metodach naukowych, co czyni je trudnymi do podważenia.

Morzem czy lądem?

Jednym z największych pytań pozostaje jednak to, jak neolityczne społeczności mogły przetransportować tak ogromny kamień na taką odległość. Anthony Clarke z Curtin University, który kierował badaniami, sugeruje, że transport morski był jedną z możliwych metod, chociaż inni naukowcy, jak archeolog Mike Pitts, skłaniają się ku teorii, że kamień mógł być ciągnięty przez ląd. Pitts podkreśla, że choć podróż ta wydaje się dziś niemożliwa, była osiągalna dla technologii neolitu. W dodatku przemieszczanie kamienia przez ląd mogło włączać do procesu różne społeczności na trasie, nadając mu symboliczną wartość.

Odkrycie to nie tylko wywołało sensację w świecie naukowym, ale także zmusza do ponownego przemyślenia tego, jak postrzegamy sieci kontaktów i wymiany kulturowej w epoce neolitu. Nowe badania sugerują, że Stonehenge mogło być miejscem znanym nie tylko lokalnym społecznościom, ale także odległym grupom z całej Wielkiej Brytanii, co otwiera nowe perspektywy na zrozumienie tej prehistorycznej epoki.