Małżeństwa i związki partnerskie par jednopłciowych w UK

W Polsce trwają prace nad ustawą o związkach partnerskich, a Wielka Brytania od lat umożliwia parom jednopłciowym zarówno małżeństwa, jak i związki partnerskie. Jakie są między nimi różnice w Anglii, Walii, Szkocji i Irlandii Północnej oraz co dają każdej z par?

W Wielkiej Brytanii pary jednopłciowe mogą formalizować swoje związki zarówno poprzez małżeństwo, jak i związek partnerski. Jednak szczegółowe przepisy różnią się między Anglią i Walią, Szkocją oraz Irlandią Północną, odzwierciedlając lokalne podejście do kwestii praw i regulacji formalnych.

Oskar Gilchrist-Grodnicki, celebrant ślubów humanistycznych, podczas sesji zdjęciowej pary dziewczyn, którym zorganizował wesele. Fot. Archiwum prywatne

Anglia i Walia

W Anglii i Walii małżeństwa jednopłciowe są legalne od marca 2014 roku, na mocy Marriage (Same Sex Couples) Act 2013. Ustawa ta zrównuje małżeństwa jednopłciowe z heteroseksualnymi, zapewniając parom pełne prawa do wspólnego opodatkowania, dziedziczenia oraz adopcji dzieci. Możliwość rozwiązania małżeństwa odbywa się w drodze rozwodu, a jedną z podstaw może być niewierność.

Związki partnerskie, wprowadzone w 2005 roku, były pierwotnie dostępne tylko dla par jednopłciowych, co zapewniało im większość praw małżeńskich przed legalizacją małżeństw. W 2019 roku prawo zostało rozszerzone, umożliwiając również parom heteroseksualnym zawieranie związków partnerskich. Różnice między związkiem partnerskim a małżeństwem dotyczą głównie procedury rozwiązania – zdrada nie jest uznawana jako przyczyna zakończenia związku partnerskiego, a proces ten odbywa się w ramach „dissolution” (rozwiązania).

Szkocja

W Szkocji małżeństwa jednopłciowe zostały zalegalizowane w grudniu 2014 roku na mocy Marriage and Civil Partnership (Scotland) Act 2014. Ustawa ta daje parom jednopłciowym te same prawa, co parom heteroseksualnym, w tym prawo do adopcji, wspólnego rozliczania się i dziedziczenia. Proces rozwodowy, podobnie jak w Anglii i Walii, pozwala powołać się na zdradę jako powód do rozwiązania małżeństwa.

Związki partnerskie w Szkocji funkcjonują od 2005 roku, pierwotnie dostępne wyłącznie dla par jednopłciowych. W 2022 roku rozszerzono możliwość ich zawierania na pary heteroseksualne. Podobnie jak w Anglii i Walii, rozwiązanie związku partnerskiego w Szkocji nie obejmuje możliwości powołania się na niewierność, a proces ten odbywa się przed sądem i jest prostszy niż rozwód, choć wymaga formalnej procedury „dissolution”.

Irlandia Północna

Irlandia Północna była ostatnim regionem w Wielkiej Brytanii, który zalegalizował małżeństwa jednopłciowe, co nastąpiło dopiero w styczniu 2020 roku po licznych debatach i nieudanych próbach w lokalnym parlamencie. Od tego czasu pary jednopłciowe mają pełne prawo do zawierania małżeństw oraz korzystania z pełnych praw z nimi związanych, takich jak wspólne opodatkowanie, prawo do dziedziczenia oraz możliwość adopcji dzieci. Rozwód odbywa się tu na podobnych zasadach jak w Anglii i Walii.

Związki partnerskie są dostępne w Irlandii Północnej od 2005 roku, a od 2020 roku mogą je zawierać także pary heteroseksualne. Oferują one niemal identyczne prawa co małżeństwo, lecz proces ich rozwiązania nie przewiduje niewierności jako powodu, a same procedury odbywają się przed sądem w ramach „dissolution”.

50 tysięcy takich małżeństw

Od momentu wprowadzenia możliwości zawierania małżeństw jednopłciowych w 2014 roku, w Anglii, Walii i Szkocji zarejestrowano ponad 50 tysięcy takich małżeństw. Warto zauważyć, że społeczne poparcie dla tej formy legalizacji związków znacząco wzrosło.

Jeśli chodzi o związki partnerskie, od ich wprowadzenia w 2005 roku początkowo rejestrowały je głównie pary jednopłciowe, ponieważ była to jedyna dostępna forma formalizacji ich związków. Jednak po legalizacji małżeństw jednopłciowych liczba nowych związków partnerskich wyraźnie spadła. Gdy w 2019 roku w Anglii i Walii pojawiła się możliwość zawierania związków partnerskich także przez pary heteroseksualne, przywróciło to zainteresowanie tą formą związku. W 2020 roku, tuż po zmianie przepisów, zawarto aż 7 566 związków partnerskich między osobami różnej płci (7 208 w Anglii i 358 w Walii).

Krok po kroku do małżeństw LGBT

1957 – Komitet Wolfendena rekomenduje depenalizację kontaktów homoseksualnych w Anglii i Walii.
1967 – Depenalizacja kontaktów homoseksualnych między dorosłymi w Anglii i Walii.
1980 – Szkocja depenalizuje kontakty homoseksualne.
1982 – Depenalizacja kontaktów homoseksualnych w Irlandii Północnej.
2005 – Wprowadzenie Civil Partnership Act, legalizującego związki partnerskie dla par jednopłciowych w całej Wielkiej Brytanii.
2013 – Legalizacja małżeństw jednopłciowych w Anglii i Walii na mocy Marriage (Same Sex Couples) Act.
2014 – Szkocja wprowadza małżeństwa jednopłciowe na mocy Marriage and Civil Partnership (Scotland) Act.
2019 – Rozszerzenie związków partnerskich na pary heteroseksualne w Anglii i Walii.
2020 – Legalizacja małżeństw jednopłciowych w Irlandii Północnej.
2022 – Rozszerzenie związków partnerskich na pary heteroseksualne w Szkocji.

Dzięki tym przepisom Wielka Brytania stała się jednym z państw przodujących w zakresie równości praw par jednopłciowych. Obecnie, według badań, aż 78 proc. Brytyjczyków popiera równość małżeńską, podczas gdy w 2011 roku poparcie wynosiło zaledwie 42 proc.

Kościoły błogosławią

Kościół Anglii nie zezwala na zawieranie małżeństw jednopłciowych. W doktrynie Kościoła Anglii nadal obowiązuje tradycyjne rozumienie małżeństwa jako związku „między jednym mężczyzną a jedną kobietą”, co oznacza, że kapłani nie mogą oficjalnie udzielać ślubów parom jednopłciowym. Jednak od niedawna Kościół Anglii dopuszcza możliwość błogosławienia cywilnych małżeństw lub związków partnerskich jednopłciowych. Duchowni mają prawo decyzji, czy udzielą takiego błogosławieństwa, uznając cywilny związek przed Bogiem bez formalnej ceremonii ślubnej.

Kościół Szkocji w maju 2022 roku podjął decyzję o zezwoleniu duchownym na udział w ceremoniach małżeństw jednopłciowych. Zgromadzenie Generalne przegłosowało tę zmianę wynikiem 274 głosów „za” i 136 „przeciw”. Zgodnie z nowymi regulacjami duchowni mogą aplikować o uprawnienia celebrantów dla małżeństw jednopłciowych, jednak decyzja o ich udziale pozostaje indywidualnym wyborem każdego z nich – mają oni prawo, lecz nie obowiązek, udziału w tych ceremoniach.

Warto dodać, że mniejsze wspólnoty religijne w Szkocji, takie jak United Reformed Church, Open Episcopal Church czy Scottish Pagan Federation, również oficjalnie uznają lub błogosławią małżeństwa jednopłciowe.