Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie czasu pracy (Working Time Regulations z 1998 r.), większości pracownikom w Wielkiej Brytanii przysługują różnego rodzaju okresy odpoczynku. Jednak to, czy są one płatne, czy nie, przeważnie zależy od tego, co jest zawarte w kontrakcie.
Przerwy na odpoczynek
Formy wypoczynku od pracy można podzielić na 3 kategorie: przerwy w pracy, odpoczynek dobowy i odpoczynek tygodniowy.
Przerwy w pracy (rest breaks)
Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika powyżej 18 roku życia wynosi co najmniej 6 godzin, to ma on prawo każdego dnia do przerwy w pracy trwającej nieprzerwanie 20 minut, wliczanej do czasu pracy. Przerwy w pracy nie można wykorzystywać na początku ani na końcu dnia pracy. Zwykle jest to czas przeznaczony na lunch lub kawę (tzw. lunch/coffee break). Pracodawca ma prawo określić z góry narzuconą porę przerwy. Ta kategoria odpoczynku zwykle jest płatna, ale nie musi być. Zależy to od tego, jakie są ustalenia w kontrakcie.
Odpoczynek dobowy (daily rest)
Pracownikowi przysługuje w każdej dobie (w dniach roboczych) prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Dla większości ludzi jest to przerwa nocna, po zakończeniu jednego dnia pracy i przed rozpoczęciem kolejnego.
Odpoczynek tygodniowy (weekly rest)
Pracownicy powyżej 18 roku życia mają prawo do 24 godzin wolnych od pracy w tygodniu lub 48 godzin wolnych na każde dwa tygodnie. Dla większości pracowników w Wielkiej Brytanii jest to weekend.
Dwa ostatnie rodzaje przerw zwykle nie są płatne, chyba że musisz pozostać "pod telefonem".
Młodociani pracownicy
Młodszych pracowników, w wieku 18 lat lub mniej (tzw. young workers), obowiązuje prawo do 30 minutowej przerwy po 4,5 godzinach pracy. Pracownicy młodociani mają także prawo w każdej dobie do 12 godzin nieprzerwanego odpoczynku oraz do 48 godzin wolnych od pracy w tygodniu.
Jeśli wymaga tego charakter pracy, odpoczynek tygodniowy może być zredukowany z 48 do 36 godzin, pod warunkiem, że pozostały czas wolny zostanie przeniesiony na później. Uprawnienia te podlegają zmianom wyłącznie w sytuacjach wyjątkowych.
Praca z komputerem
Jeżeli pracujesz przed komputerem, pracodawca powinien ustalić jakiś plan pracy, aby zapewnić Ci regularne przerwy od patrzenia na ekran.
Inne regulacje odnośnie czasu pracy
Rozporządzenie w sprawie czasu pracy (Working Time Regulations 1998) zapewnia pracownikom także prawo do płatnych urlopów wypoczynkowych, określonego limitu godzin pracy w tygodniu oraz ograniczenia związane z pracą w nocy.
Kogo to nie dotyczy
W niektórych sektorach zatrudnienia, jeżeli istnieje konieczność zapewnienia ciągłości usług lub produkcji (na przykład w sektorach turystycznym, medycznym oraz sektorze transportu) przepisy Working Time Regulations nie mają zastosowania. W takich wypadkach, jeśli nie ma odrębnych przepisów, to do naszego pracodawcy należy ustalenie przerw tak, aby nie ryzykować naszego zdrowia i bezpieczeństwa.
Takie odstępstwa dotyczą Cię jeśli:
- musisz przebyć długą drogę, by dostać się z domu do miejsca pracy lub stale pracujesz w innym miejscu;
- Twoja praca związana jest z ochroną lub nadzorem;
- masz pracę o charakterze sezonowym, np. w sektorze rolniczym, handlu lub turystyce;
- pracujesz w miejscu, które wymaga całodobowej obsady, np. w szpitalu;
- pracujesz w przemyśle kolejowym w pociągu lub na innym stanowisku o nieregularnym charakterze pracy.
Wówczas, zamiast normalnych przerw, jesteś uprawniony do odpoczynku "wyrównawczego", czyli do należnego odpoczynku później, najlepiej w tym samym albo w następnym dniu roboczym. Zasadą jest, że każdy dostaje średnio 90 godzin wolnych od pracy w tygodniu.
Przepisy Working Time Regulations nie obowiązują też w sytuacjach awaryjnych i w okolicznościach wypadków.
Odrębne przepisy odnoszą się do osób pracujących w lotnictwie, transporcie wodnym i drogowym oraz w niektórych okolicznościach pracowników sił zbrojnych, policji i służb ratunkowych.
O szczegółach regulacji czasu pracy i o innych prawach osób zatrudnionych w transporcie lotniczym informuje strona brytyjskiego Wydziału Transportu (Department for Transport).
O przepisach obowiązujących w transporcie wodnym dowiesz się ze strony Maritime and Coastguard Agency (rodzaj urzędu do spraw bezpieczeństwa na morzu).
Informacje dla osób zatrudnionych w transporcie drogowym znajdują się na stronie brytyjskiego Wydziału Transportu (Department for Transport) lub w dokumencie A Guide to the Road Transport (Working Time) Regulations (2 strony PDF, 551 KB, en) (jeśli pracujesz w Irlandii Północnej).
Dalsze informacje i porady
Jeśli wydaje Ci się, że Twój szef łamie powyższe zasady, spróbuj najpierw z nim o tym porozmawiać. Jeżeli to nie skutkuje, możesz odwołać się do związków zawodowych, sądu pracy (Employment Tribunal lub Industrial Tribunal w Irlandii Północnej), albo Urzędu ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa (Health and Safety Executiv). Infolinia HSE: 0845 345 0055.
Darmowych i poufnych informacji i porad w sprawie praw pracy udziela również Służba Doradztwa, Pojednania i Arbitrażu (The Advisory, Conciliation and Arbitration Service, ACAS). Infolinia ACAS: 08457 47 47 47 działa od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 do 18:00.
Agencja ds. Stosunków Pracy (The Labour Relations Agency, LRA) udziela informacji i porad w zakresie szeregu spraw związanych z zatrudnieniem w Irlandii Północnej. Poradę oraz informacje uzyskasz telefonicznie (0289 032 14 42), faksem lub osobiście w siedzibie.
Informacji możesz zasięgnąć także w lokalnym Biurze Porad Obywatelskich (Citizens Advice Bureau).
The Vehicle and Operator Services Agency, VOSA, pod numerem telefonu 0870 606 04 40, może doradzić osobom pracującym jako kierowcy.