Wielka Polska Mapa Szkocji, Jan Tomasik i hotel Black Barony

Wielka Polska Mapa Szkocji (Great Polish Map of Scotland), znana również jako Wielka Mapa gen. Stanisława Maczka, to trójwymiarowy model Szkocji. Pomysłodawcą jej budowy był Jan Tomasik, sierżant 1. Dywizji Pancernej, stacjonującej w czasie drugiej wojny światowej w szkockim Galashiels. W 1942 roku poślubił on szkocką pielęgniarkę, którą poznał po tym, gdy ranny trafił do szpitala.

Po wojnie Jan Tomasik odnosił sukcesy jako hotelarz w Edynburgu. W 1968 roku kupił posiadłość Barony Castle położoną pół mili na zachód od miejscowości Eddelston, na trasie z Edynburga do Peebles. Tomasik chciał stworzyć mapę kraju, którego polscy żołnierze bronili podczas wojny. Nie ukrywał też, że mapa miała być atrakcją hotelu i przyciągać gości i turystów.

Na początku lat 70. Jan Tomasik spotkał się z prof. Mieczysławem Klimaszewskim, dyrektorem Instytutu Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego i podsunął mu pomysł stworzenia dużej plastycznej mapy. Projektem zajął się kartograf dr Kazimierz Trafas.

Mapa powstała w latach 1974-79. W pracy pomagali pracownicy hotelu Black Barony oraz polscy studenci odwiedzający Wielką Brytanię w ramach wymiany. Opiekę i nadzór nad projektem objął Marek Raton, zięć Jana Tomasika, a zarazem kierownik hotelu Black Barony.

Dar dla Szkotów

Wielka Polska Mapa Szkocji znajduje się w owalnym wypełnionym wodą zagłębieniu, otoczonym murem o obwodzie 142 m. Mierzy w przybliżeniu 50 na 40 metrów. Jej powierzchnia – 1590 metrów kwadratowych sprawia, że Mapa uważana jest za największy trójwymiarowy fizyczny model kraju oraz za największą na świecie mapę plastyczną na świeżym powietrzu. W pierwotnym założeniu na powierzchni Mapy znajdowały się wyróżnione elementy krajobrazu: lasy pomalowano na zielono, miasta na jasnobrązowo, główne drogi na czerwono, a rzeki i zbiorniki wodne na niebiesko.

Mapa jest jednym z symboli przypominających o obecności polskich żołnierzy w Szkocji, a także wyrazem szkocko-polskiej przyjaźni i długoletnich związków historycznych. Jest także darem dla Szkotów w podziękowaniu za gościnność, jaką okazali Polakom stacjonującym w Szkocji w czasie wojny.

Z upływem czasu Mapa ulegała stopniowej degradacji. W 2012 roku wpisano ją na listę zabytków. W sierpniu tego samego roku w Parlamencie Szkockim odbyła się debata poświęcona renowacji Mapy. W 2013 roku rozpoczęto jej oczyszczanie z gruzu i chwastów. Jej renowacja zakończyła się w roku 2018. Stało się to dzięki staraniom szkockich i polskich wolontariuszy z organizacji charytatywnej Mapa Scotland zaangażowanych w projekt renowacji. Prace restauracyjne mogły mieć miejsce także dzięki wsparciu organizacji polonijnych.